در این مقاله ابتدا به تعاریفی از عشق و سپس به معرفی برخی از انواع عشق ارائه مطرح شده توسط محققان و نشانه‌های فرد عاشق می‌پردازیم.

تعریف عشق

الین هاتفیلد (Hatfield) عشق را تمایلی شدید و مدت‌دار برای پیوند با دیگری تعریف می‌کند که حالتی از برانگیختگی عمیق فیزیولوژیک است. از نظر او عشق دوطرفه با خرسندی، رضایت خاطر و شوروشعف و عشق یک‌طرفه با احساس پوچی، اضطراب و یاس همراه است. وی در تحقیق از منابع هیجانی عشق متوجه شرایط عزت‌نفس پایین، وابستگی، اضطراب جدایی، فقدان و نیازمندی شد.

آرتور و الیان آرون (Aron)بر اهمیت برانگیختگی هیجانی یا فیزیولوژیک در عشق تاکید می‌کنند و فرض را بر وجود یک انگیزه بنیادی نیمه هوشیار قرار می‌دهند. آنها معتقدند عشق از انگیزه گسترش خود نشأت می‌گیرد.

شارون برم (BreHM)درعین‌حال که با هاتفیلد در مورد این که وضعیت شخصیتی ضعیف ممکن است موجب عاشق شدن شود موافق است اما درعین‌حال اضافه می‌کند که عزت‌نفس بالا، قدرت تأثیرگذاری و کارایی هم می‌تواند ما را درگیر عشق کند. او بر نقش تمرکز و توجه روانی در افزایش شهوت و میل تاکید می‌کند.

به‌طورکلی باور عمومی بر این مفهوم استوار است که وجود عشق انرژی و نبود آن همراه با پریشانی است.

انواع عشق

عشق انواع مختلفی دارد که از جمله آنها عبارت‌اند از:

عشق ناگهانی

بسیاری از محققان اندیشه و فکر را بر هیجان عشق مقدم می‌دارند. آنها معتقدند احساس عشق به‌تدریج بین دونفری که به ارتباط با هم می‌اندیشند رشد می‌کند. از سوی دیگر اکثر افرادی که هیجان را بر فکر مقدم می‌دانند عشق را بیشتر به‌صورت یک برانگیختگی زیستی - اجتماعی می‌شناسند. در اکثر فیلم‌های سینمایی معمولاً عشق به‌صورت یک‌درمیان به نمایش درمی‌آید. احتمالاً عامل مؤثر در ایجاد عشق ناگهانی احساس ناتوانی در کنترل هیجانی عشق است.

عشق یک‌سویه

عشق یک‌طرفه یا یک‌سویه یکی از انواع عشق است و به معنای عشق به کسی است که هیچ احساسی در قبال ما ندارد، یا حتی از عشق ما به خود خبر ندارد. عشق یک‌طرفه بیشتر یک عشق ناکام است، آمیخته با رنج و سعادت، معجونی است از سیه روزی و نقمت که سه‌چهارم دانشجویان حداقل یک‌بار آن را تجربه می‌کنند. ناکامی بستگی به میزان ایده‌آل سازی از ارتباط دارد. هرچه ارتباط در نظر آنها بیشتر باشد ناکامی آنها شدیدتر است.

عشق مانیایی

یکی از انواع عشق، عشق مانیایی است. عشق مانیایی عشق دیوانه‌واریست همراه با اشتغال ذهنی وسواس‌گونه، احساس مالکیت، ناامنی، علائم جسمانی و هیجانات شدیداً نوسانی. بسیاری از روان‌شناسان تاکید می‌کنند که عشاق مانیایی به لحاظ روان‌شناختی دچار مشکل می‌شوند. عشق مانیایی اغلب در اولین عشق دیده می‌شود. حالات عاشق مانیایی عبارت‌اند از:

• زمانی که بین عاشق و معشوق کارها درست پیش نمی‌رود احساس حالت تهوع و آشوب دل دارد.
• زمانی که عاشق از معشوق جدا می‌شود افسرده می‌شود تا جایی که به فکر خودکشی می‌افتد.
• زمانی که معشوق به عاشق توجه نمی‌کند، احساس می‌کند که همه بدنش مریض است.
• عاشق از زمان ابتلای به عشق تمرکزش دچار مشکل می‌شود.
• عاشق اگر شک کند که معشوقش با یک نفر دیگر رابطه دارد آرامشش به هم می‌خورد.
• اگر معشوق برای مدتی به عاشق توجه نکند با کارهای احمقانه تلاش می‌کند که توجهش را به خود جلب کند.

خصوصیات عشق خیالی

عشق خیالی نیز از انواع عشق است که دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:

• شروع عشق ناگهانی است و شاید حتی بسیار هیجان‌انگیز باشد.
• فرد کنترل کمی بر کل فرایند دارد و بیشتر در دریای جنون و هیجان و گاهی متعارض غوطه‌ور می‌شود.
• شدت عشق ایجاب می‌کند که مدت آن کوتاه باشد.

بررسی واقع‌گرایانه موقعیت ایجاب می‌کند نتیجه‌گیری کنیم درصورتی‌که ازدواج بر مبنای تصوری رؤیایی از عشق خیالی بنا شود با اطمینان می‌توان گفت نتیجه‌اش یاس و نومیدی و در نهایت جدایی خواهد بود.

خصوصیات روانی - جسمانی یک فرد عاشق

• عشق یکی از انگیزه‌های ازدواج است و عاشق با علائمی به شرح زیر مشخص می‌شود:
• آرزوی تملک معشوق و همانندسازی با او
• حساسیت و محبت نسبت به معشوق و اشتیاق به محافظت از معشوق و خشنودی و رضایت خاطر او
• تمایلات جنسی نسبت به معشوق که ممکن است جنبه متعالی پیدا کند
• تجسم معشوق به‌صورت کمال مطلوب
• آرزوی اینکه شخص نیز در مقابل موردتوجه معشوق قرار گیرد
• احساس خوشنودی از بودن در کنار معشوق
• دستخوش احساس عاطفی شدید شدن هنگام تجدید خاطره معشوق
• تمرکز عشق برای یک نفر و احساس ناتوانی در عشق ورزیدن به فرد دیگری در همان زمان
• افکار ناخوانده وسواس فکری و اشتغال ذهنی دائم
• پافشاری بر وجود مثبت فرد به‌صورت مطلوب و پوشاندن وجود منفی و توجیه اشتباهات او
• پاسخ‌های روانی - جسمانی بی‌ثبات مثل شعف، وجد، شرم، افزایش انرژی، بی‌خوابی، اضطراب و غیره
• آرزوی محبت از جانب معشوق و یکی شدن و پیوند با او
• وابستگی هیجانی، امید، حسادت و ترس از طرد شدن
• همدلی، احساس مسئولیت و میل به فداکاری برای او
• تغییر اولویت‌های روزانه برای در دسترس او بودن و تغییر عادت‌ها و ارزش‌ها برای آنکه معشوق تحت تأثیر قرار گیرد
• میل جنسی با میل به انحصار و مالکیت جنسی
• ترجیح ارتباط عاطفی بر ارتباط جنسی