خطاهای شناختی چیست؟
خطاهای شناختی یا تحریفات شناختی به اشتباهات سیستماتیک در تفکر و پردازش اطلاعات گفته میشود که میتوانند به شکلگیری باورها و ارزیابیهای نادرست درباره خود، دیگران یا دنیای اطراف منجر شوند. این خطاها به طور معمول به صورت ناخودآگاه و خودکار رخ میدهند و میتوانند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت روانی افراد بگذارند.
در بسیاری از شرایط، افراد به طور ناخودآگاه اطلاعات را به شکلی تحریفشده تفسیر میکنند که ممکن است باعث ایجاد احساسات منفی یا اضطرابهای بیدلیل شود. این تحریفات ممکن است باعث بروز اضطراب، افسردگی و مشکلات دیگر در زندگی شخصی و اجتماعی فرد شوند.
🎧پیشنهادی برای شما:پادکست های خودشناسی رادیو تست شو
📚بیشتر بخوانید:انواع بازی های روانشناختی
انواع خطاهای شناختی
- تفکر همهچیز یا هیچ (All-or-Nothing Thinking): فرد به طور مطلق و بدون در نظر گرفتن درجات مختلف، همهچیز را به صورت خوب یا بد، درست یا غلط میبیند.
- عمومیت دادن بیش از حد (Overgeneralization): فرد یک واقعه منفی را به کل زندگی یا شرایط دیگری تعمیم میدهد.
- فیلتر منفی (Mental Filtering): فرد تنها جنبههای منفی یک وضعیت را میبیند و از توجه به جنبههای مثبت غفلت میکند.
- تخمین فاجعهآمیز (Catastrophizing): فرد به طور افراطی، بدترین سناریوها را برای موقعیتهای آینده در ذهن خود تجسم میکند.
- شخصیسازی (Personalization): فرد مسئولیت اتفاقات منفی را به خود نسبت میدهد، حتی اگر هیچ ارتباطی با آن نداشته باشد.
- توجه به افکار منفی (Disqualifying the Positive): فرد موفقیتها یا تجربیات مثبت را نادیده میگیرد و به آنها اعتبار نمیدهد.
آسیبهای خطاهای شناختی
خطاهای شناختی میتوانند آسیبهای جدی به جنبههای مختلف زندگی افراد وارد کنند. این تحریفات در تفکر و پردازش اطلاعات باعث میشوند که افراد دیدگاههای نادرستی نسبت به خود، دیگران و دنیای اطراف خود پیدا کنند که میتواند اثرات منفی در زندگی شخصی، اجتماعی و حرفهای آنها داشته باشد. در اینجا به برخی از این آسیبها اشاره میکنم:
1. آسیب به سلامت روانی
خطاهای شناختی میتوانند زمینهساز اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی، وسواس و اختلالات استرسی شوند.
- تفکر همهچیز یا هیچ: میتواند باعث ایجاد احساس بیکفایتی و ناتوانی در فرد شود.
- تخمین فاجعهآمیز: باعث میشود که فرد به طور مستمر ترس و نگرانی در مورد بدترین حالتها را تجربه کند.
2. آسیب به روابط اجتماعی
تحریفات شناختی میتوانند به روابط فرد با دیگران آسیب برسانند:
- شخصیسازی: میتواند باعث شود که فرد مسئولیت اشتباهات دیگران را به خود نسبت دهد.
- فیلتر منفی: باعث میشود فرد همیشه بر جنبههای منفی روابط تمرکز کند و از دیدن نقاط قوت غافل بماند.
3. آسیب به خودپنداره و اعتماد به نفس
خطاهای شناختی به شدت بر احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس فرد تأثیر میگذارند:
- عمومیت دادن بیش از حد: میتواند باعث شود فرد تنها به دلیل یک شکست کوچک، خود را فردی ناکارآمد ببیند.
- توجه به افکار منفی: باعث تضعیف خودپنداره و عزت نفس میشود.
4. آسیب به عملکرد شغلی و تحصیلی
خطاهای شناختی میتوانند به عملکرد فرد در محیط کار یا تحصیل آسیب برسانند:
- تفکر همهچیز یا هیچ: میتواند فرد را در موقعیتهای کاری یا تحصیلی تحت فشار قرار دهد.
- تخمین فاجعهآمیز: میتواند فرد را از انجام پروژههای مهم بازدارد.
5. آسیب به تصمیمگیری
این تحریفات میتوانند فرآیند تصمیمگیری را مختل کنند:
- فیلتر منفی: میتواند فرد را از دیدن مزایای موقعیتها بازدارد.
- شخصیسازی: ممکن است فرد را از گرفتن مسئولیتهای مشترک بازدارد.
📚بیشتر بخوانید:5 کتاب برای ترک عادت سمی
6. آسیب به سلامت جسمی
برخی از تحریفات شناختی ممکن است باعث استرس و اضطراب زیاد شوند که در طولانیمدت میتوانند به مشکلات جسمی مانند فشار خون بالا و مشکلات گوارشی منجر شوند.
ثبت دیدگاه شما